मुंबई : “माझा ठाम विश्वास आहे की कोणतीही सार्वजनिक मोहीम असो, त्याच्या अंमलबजावणीत तसेच नियोजन आणि मूल्यमापनातही महिलांचा सक्रिय सहभाग असल्याशिवाय ती यशस्वी होऊ शकत नाही. एक राष्ट्र म्हणून, आम्ही अलीकडेच राज्यांच्या विधान मंडळांमध्ये तसेच आमच्या आदरणीय भारतीय संसदेत महिलांसाठी आरक्षणाची तरतूद केली आहे. आपल्या लोकसंख्येतील महिलांचे लक्षणीय प्रमाण लक्षात घेता, हे एक स्वागतार्ह पाऊल आहे”, असे प्रतिपादन विधान परिषद उपसभापति नीलम गोऱ्हे यांनी समारोपात केले.
कोची येथे महिला राजकारण्यांचे नेटवर्क गोलमेज परिषद आयोजित करण्यात आली होती. 29 नोव्हेंबर आणि 1 डिसेंबर असे दोन दिवस परिषदेत वेगवेगळ्यांवर चर्चा झाली आणि भाषणे झाली. या परिषदेत विधान परिषदेच्या उपसभापती आणि स्त्री आधार केंद्राच्या अध्यक्षा नीलम गोऱ्हे यांनी “महिला सक्षमीकरणासाठी खासदार आणि आमदारांचे नेटवर्क तयार करण्याची भूमिका आणि पद्धती” या विषयावर मार्गदर्शन केले व गोलमेज परिषदेचा समारोप केला.
याविषयी बोलताना, “चार दशकांहून अधिक काळ एक सामाजिक कार्यकर्ता या नात्याने मी माझ्या सर्व कार्यात नेहमीच महिलांना केंद्रस्थानी ठेवले आहे. माझा ठाम विश्वास आहे की कोणतीही सार्वजनिक मोहीम असो, त्याच्या अंमलबजावणीत तसेच नियोजन आणि मूल्यमापनातही महिलांचा सक्रिय सहभाग असल्याशिवाय ती यशस्वी होऊ शकत नाही.
एक राष्ट्र म्हणून, आम्ही अलिकडेच राज्यांच्या विधान मंडळांमध्ये तसेच आमच्या भारतीय संसदेत महिलांसाठी आरक्षणाची तरतूद केली आहे. आपल्या लोकसंख्येतील महिलांचे लक्षणीय प्रमाण लक्षात घेता, हे एक स्वागतार्ह पाऊल आहें मी.पंतप्रधान नरेंद्र मोदी व आपली संसद या क्रांतिकारी तरतुदीसाठी भरभरून कौतुकास पात्र आहे, जी दीर्घकाळ प्रलंबित होती.” असं उपसभापती डॉ. नीलम गोऱ्हे म्हणाले.
पुढे त्या म्हणाल्या की, “सरकारने सुरू केलेल्या विविध कृती, कल्याणकारी योजना, उपक्रम यांचे महत्त्व आम्हाला माहीत आहे; परंतु तळागाळात त्यांची जोरदार अंमलबजावणी आवश्यक आहे.” तसेच, त्यांनी काही आवश्यक दृष्टीकोन सांगितले जे ही प्रक्रिया पूर्णत्वास आणण्यासाठी महत्त्वाचे आहेत.
१) लैंगिक समानतेच्या दृष्टीकोनातून प्रतिसाद देणारे आणि जबाबदार नेतृत्व
२) स्थानिक ते राष्ट्रीय स्तरापर्यंत जाळे विकसित करण्यासाठी, दर्जेदार वेळ आणि कामावर आधारित निर्णय घेण्यातील भूमिकेचे मापदंड
३) भारतीय राजकारणातील विविध क्षेत्रांसाठी बहुलता (Plurality) आणि विविधतेसाठी जागा
4) महत्त्वाच्या घडामोडी आणि कायदेशीर, धोरणात्मक स्तरावरील बदल तसेच आंतरराष्ट्रीय अधिवेशने परिषदांवरील सर्व स्तरावरील प्रतिनिधींसाठी परस्पर सल्लामसलत
“SDGs ही आमची अत्यंत मार्गदर्शक तत्त्वे मानली जावीत ही सर्वांना नम्र विनंती आहे. खासदार, आमदार, धोरण बनवण्याच्या टप्प्यावर, त्याच्या योग्य अवलंब करण्यासाठी पुढाकार घ्या आणि शाश्वत विकासासाठी पुरेसा निधी मिळण्याची खात्री करा. विधिमंडळाती राष्ट्रकुल संसदिय मंच देखील या दिशेने अधिक योगदान देऊ शकतो. तसेच जागतिक महिला आयोगाचे ६९ सत्र आणि बीजिंग + 30 थीमसाठी निवडून आलेल्या सदस्यांमध्ये आणि त्यांच्या मतदारसंघांमध्ये अधिक स्पष्टीकरण आणि जागरूकता आवश्यक आहे.
जागतिक ते स्थानिक पातळीवर तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात महिला आघाडीवर आहेत. तथापि, महिला गटांचे डिजिटलायझेशन आणि क्षमता निर्माण कार्यक्रमाची गरज आहे. पीठासीन अधिकारी या नात्याने मी आणखी एका महत्त्वाच्या मुद्द्याकडे तुमचे लक्ष वेधून घेऊ इच्छिते की संसद आणि विधान मंडळांनी सामाजिक-आर्थिक आणि पर्यावरणविषयक समस्यांवर प्रत्येक सत्रात आपापल्या सभागृहात अर्थपूर्ण आणि परिणामाभिमुख चर्चा केली पाहिजे.” असंही त्यायावेळी म्हणाल्या.
शाश्वत विकास हा एक असा शब्द आहे ज्याचे विस्तृत परिणाम आहेत. महाराष्ट्राच्या विधिमंडळात आपण घेतलेल्या काही चांगल्या पद्धती, काही उपक्रमांचा या प्रतिष्ठित व्यासपीठावर उल्लेख करणे आवश्यक आहे. याबाबत बोलताना विधानपरिषद उपसभापती डॉ. नीलम गोऱ्हे म्हणाल्या की, “मी येथे अभिमानाने नमूद करू इच्छिते की 23-24 सप्टेंबर 2024, नवी दिल्ली येथे 10 व्या CPA भारतीय क्षेत्र परिषदेत SDG संदर्भात केलेल्या माझ्या आवाहनाचे सर्व सन्माननीय प्रतिनिधींनी स्वागत केले. विधान मंडळातील पीठासीन अधिकाऱ्यांकडून दरवर्षी SDG च्या अपडेटवर एक समान प्रस्ताव / ठराव असू शकतो. व्यवसाय सल्लागार समिती आणि सर्व राजकीय पक्षांचे सदस्य किंवा सरकार पीठासीन अधिकाऱ्यांशी सल्लामसलत करून या प्रस्तावावर चर्चा आणि मसुदा तयार करू शकतात. महिला सबलीकरणाचा राष्ट्रीय आढावा घेण्याची गरज आहे. SDG च्या त्यामुळे आरोग्य, शिक्षण, महिला आणि मुलींची सुरक्षा यावर विशेष लक्ष केंद्रित करून महिला आमदारांची राष्ट्रीय गोलमेज परिषद आयोजित केली जावी.
महाराष्ट्र विधिमंडळात, SDG आणि महिला सक्षमीकरणावरील ठरावावर दोन्ही सभागृहात चर्चा झाली आणि आमदारांनी सामायिक केलेले मुद्दे सरकारी योजना आणि अर्थसंकल्पात समाविष्ट केले गेले. मी सर्व सन्माननीय सहभागींना आपापल्या सभागृहात आणि विधिमंडळात या प्रकारच्या उपक्रमांना प्रोत्साहन देण्याचे आवाहन करू इच्छिते.
UN च्या मंचांसोबत ग्लोबल इकॉनॉमिक फोरम देखील अर्थपूर्ण आहेत. त्यामध्ये मला भावना व्यक्त करण्याची संधी मिळाली. माझ्या भाषणात 2024 मध्ये सेंट पीटर्सबर्ग येथे, मी अनेक सुपर सक्रिय महिलांना आर्थिक क्षेत्रात सामूहिक यंत्रणेसह काम करताना पाहिले. महिलांचा आर्थिक विकास आणि शाश्वत विकास उद्दिष्टे एकत्रित करण्याची गरज मी अधोरेखित केली होती कारण त्यांची प्रगती एकमेकांवर अवलंबून आहे. भारतीय महिलांच्या पुढाकाराबद्दल जागतिक स्थरावर प्रचंड सकारात्मक भावना होत्या. गेल्या चार दशकांपासून महिलांच्या राजकीय सक्षमीकरणासाठी सतत पाठिंबा दिल्याबद्दल मी फ्रेडरिक एबर्ट स्टिफंटंग यांचा विशेष उल्लेख करू इच्छिते.
एआयच्या सकारात्मक आणि नकारात्मक वापरावर जग विभागले गेले आहे. त्यामुळे लिंगाच्या (Gender ) दृष्टीकोनातून AI वर अधिक वादविवाद आणि चर्चेची गरज आहे. आमच्याकडे आधीपासूनच जगातील सर्वाधिक मोबाईल फोन वापरकर्ते आहेत. त्यापैकी करोडो लोक त्यांचे मोबाईल फोन आर्थिक व्यवहार करण्यासाठी, नेटवर्किंगसाठी आणि मेसेजिंगसाठी दररोज वापरतात. त्यामुळे तंत्रज्ञानाचा वापर हा आपला मुख्य अजेंडा असायला हवा. अशी संसाधने संसदेच्या सदस्यांना आणि त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना देखील या प्रक्रियेला पूरक बनविण्यास सक्षम करतील. महाराष्ट्रात सध्याच्या विधानसभा निवडणुकीत महिला मतदारांची टक्केवारी वाढल्याने अनेक मतदारसंघातील निकाल बदलले. ”
लाडकी बहीण योजनेविषयी बोलताना डॉ. नीलम गोऱ्हे म्हणाल्या, “मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेमुळे निवडणूक प्रक्रियेत सहभागी होण्यासाठी महिलांना प्रोत्साहित केले गेले आणि त्यामुळे अनेक मतदारसंघात विजय मिळवला गेला. लाडकी बहिण योजनेचे बहुतेक लाभार्थी आधीच त्यांच्या आर्थिक आणि राजकीय हक्कांसाठी संघर्ष करणाऱ्या महिलांच्या गंभीर समूहाचा भाग होते. या सर्व महिला मतदार निश्चितपणे SDG आणि सामाजिक परिवर्तनाच्या पुरस्कर्त्या बनतील.” या बैठकीत महिला लोकप्रतिनिधींच्या नेटवर्क चा निर्णय घेण्यात आला.
